1. Cú sốc mới trên thị trường năng lượng toàn cầu
Ngày 23/10, chính quyền Mỹ bất ngờ đưa Rosneft và Lukoil – hai tập đoàn dầu khí lớn nhất Nga – vào danh sách trừng phạt, đánh dấu bước leo thang mạnh mẽ trong chiến lược gây áp lực lên Moscow.
Ngay sau thông tin này, giá dầu Brent và WTI đồng loạt tăng hơn 4%, ghi nhận mức tăng mạnh nhất kể từ cuộc khủng hoảng Israel–Iran hồi tháng 6.
Các hợp đồng futures dầu WTI có lúc tăng đến 6%, khi giới đầu tư vội vàng đóng trạng thái bán khống và tái định giá rủi ro nguồn cung.
“Đây là bước đi có tính bước ngoặt – các lệnh cấm này mở ra khả năng gián đoạn lớn đối với xuất khẩu dầu thô Nga,”
– Jorge Leon, Giám đốc phân tích địa chính trị tại Rystad Energy nhận định.
2. Nga – Ấn Độ bị “chia cắt”, chuỗi cung ứng dầu thô có nguy cơ đứt gãy
Ấn Độ – khách hàng mua hơn 1/3 sản lượng dầu xuất khẩu của Nga – đang chịu sức ép phải giảm nhập khẩu. Các nhà máy lọc dầu Ấn Độ thừa nhận rằng giao dịch với các công ty Nga sẽ gần như “bất khả thi” sau lệnh trừng phạt.
Điều này đặt ra câu hỏi:
👉 Ai sẽ lấp vào khoảng trống hàng triệu thùng/ngày nếu Ấn Độ cắt giảm nhập khẩu từ Nga?
Trong khi đó, EU cũng siết thêm bằng gói trừng phạt thứ 19, bao gồm lệnh cấm giao dịch toàn diện với Rosneft và Gazpromneft, khiến triển vọng xuất khẩu năng lượng của Moscow thêm mờ mịt.
3. Căng giữa nguồn cung dồi dào và rủi ro thiếu hụt
Trước lệnh trừng phạt, thị trường dầu toàn cầu đang trong trạng thái dư cung tương đối:
- Sản lượng từ Mỹ, Brazil, và các nước ngoài OPEC+ tăng mạnh;
- Cơ quan Năng lượng Quốc tế (IEA) dự báo nguồn cung 2026 có thể vượt cầu 4 triệu thùng/ngày.
Tuy nhiên, chỉ sau động thái của Mỹ, chênh lệch giá Brent giao ngay (backwardation) lập tức nới rộng gấp đôi lên 0,67 USD/thùng, phản ánh tâm lý lo ngại về khả năng gián đoạn nguồn cung trong ngắn hạn.
Trong thị trường quyền chọn, độ lệch nghiêng (skewness) chuyển sang thiên về phe mua (call options) – tín hiệu rõ ràng rằng nhà đầu tư đang đặt cược vào giá dầu tăng.
4. Nga phản ứng ra sao?
Moscow chưa đưa ra biện pháp trả đũa cụ thể, nhưng Rosneft và Lukoil – chiếm gần 50% xuất khẩu dầu Nga – là xương sống tài chính của Điện Kremlin. Thuế và doanh thu dầu khí chiếm 25% ngân sách liên bang, nên việc phong tỏa giao dịch quốc tế có thể buộc Nga phải:
- Tăng cường xuất khẩu qua các tuyến “chợ đen” hoặc trung gian tại Trung Đông;
- Đẩy mạnh bán hàng sang Trung Quốc, Thổ Nhĩ Kỳ và các nước Trung Á;
- Hoặc cắt giảm sản lượng tạm thời để ổn định giá.
“Nga vốn có kinh nghiệm lách trừng phạt – nhưng lần này, mức độ toàn diện và quy mô đối tượng bị nhắm tới khiến khả năng tránh né trở nên khó khăn hơn nhiều,” – Warren Patterson, ING Singapore.
5. Triển vọng giá dầu: dao động trong vùng $60–$70 nhưng rủi ro vẫn nghiêng lên
Theo UBS, Brent có thể duy trì trong biên độ 60–70 USD/thùng, song biến động ngắn hạn sẽ tăng mạnh:
- Rủi ro địa chính trị và sự không chắc chắn về phản ứng của Nga → yếu tố đẩy giá lên;
- Nguồn cung dồi dào từ Mỹ và Nam Mỹ cùng khả năng OPEC+ nới cắt giảm → yếu tố kiềm giá.
Kết luận: Chính trị dầu mỏ trở lại trung tâm bàn cờ kinh tế toàn cầu
Lệnh trừng phạt lần này không chỉ là đòn kinh tế – mà là tín hiệu tái định hình quyền lực năng lượng thế giới.
Khi Mỹ gia tăng kiểm soát thương mại dầu, EU đồng bộ trừng phạt, và Ấn Độ buộc phải rút lui, chuỗi cung ứng dầu Nga – vốn là nguồn cung ổn định của thị trường Á – Âu – đang đứng trước nguy cơ tái cấu trúc sâu rộng.
Thị trường dầu mỏ lại bước vào thời kỳ “chính trị hóa”, nơi giá cả không còn phản ánh cung cầu thuần túy, mà trở thành vũ khí chiến lược trong cuộc đấu toàn cầu giữa năng lượng, địa chính trị và quyền lực tài chính.
